TÜRK TARİHİ
27 Ağustos 2020 Perşembe
/
No Comments
ders notları, kahramanmaraş kalesi, ödev notları, tarih notları, türk, Türk Cumhuriyetleri, türk devletleri, Türk Kültürü, türk tarihi, Türk Uygarlığı, türkiye cumhuriyeti, Türkler,
Türk Milleti'nin tarihi altın harflerle yazılmıştır.
Biz de tarih kurşun kalemle yazılmaz.
Vatan toprağına altın harflerle kazınır.
Tarih yaz boz tahtası değildir ve masa başında yazılmaz.
Tarih savaş meydanlarında şehit kanları ile yazılır.
İşte bu şehitlerin kanı vatan toprağına kazılan tarihin mürekkebidir.
Altın değerindedir. Azizdir. Kıymetlidir.
*
kahramanmaraş kalesi, ödev notları, türk, Türk Cumhuriyetleri, türk devletleri, Türk Kültürü, türk tarihi, Türk Uygarlığı, türkiye cumhuriyeti, Türkler, ders notları, tarih notları
TARİH
TÜRK TARİHİ VE KÜLTÜRÜ
TÜRK TARİHİNE GENEL BAKIŞ
Prof. Dr. Abdulhaluk Mehmet ÇAY
2009
ANKARA
1.1. Türk Tarihine Genel Bakış
Türk milleti doğuda Japon denizinden, batıda Baltık denizine; Kazan-Güney Sibirya hattından güneyde Hindistan’a; Ortadoğu’ya ve Kuzey Afrika’nın Atlas Okyanusu kıyılarına kadar uzanan sahada, belirli zaman dilimleri içinde, çeşitli hanedan adları altında hükümran olmuş dünyanın en eski milletidir. Kabaca Avrupa-Asya kıtalarının orta kesimini oluşturan Avrasya bozkırları çeşitli adlar altındaki Türk kavimlerinin vatan topraklarını oluşturmuştur. Bugünkü
bilgiler ışığında M.Ö. 3000 yıllarına kadar indirilebilen Türk tarihi, 5000 yılı aşkın bir devamlılık arz etmesi yanında, dünya medeniyetine sağladığı katkılar bakımından da insanlık tarihi açısından büyük önem taşımaktadır. Çünkü hiçbir Avrupa ülkesi veya Avrupalı bir milletin, Türk tarihinden ayrı bir tarihi düşünülemez. Bugünkü Batı medeniyetini meydana getiren toplulukların her biri tarih boyunca Türklerle ilişkiler kurmuşlar, siyasî, sosyal ve kültürel alanlarda karşılıklı etkileşim içinde bulunmuşlardır. Avrupalı milletlerin eski ataları
olan Germenler, Franklar, Gotlar, Slavlar, Vandallar vb.nin tarihî başlangıçlarından günümüzdeki torunlarının, tarihî süreç içinde çeşitli Türk unsurları ve hanedanları ile ilişkileri dünya tarihinin belki de en önemli bir kesitini oluşturur. Hatta denilebilir ki, Türk tarihi değerlendirilmeden bir dünya tarihi yazılamaz.
Diğer yandan Türkler tarih boyunca oldukça coğrafya olarak geniş bir alanda, çeşitli kültürler ve temsilcileri ile karşılaşmış ve o coğrafyada egemen olmuşlardır. Siyasî, sosyal ve kültürel alanda bu coğrafî sahada Türk etkisi yüzyıllar boyunca devam etmiş ve hâlâ Türk izleri Türkiye Cumhuriyeti ve 1990 sonrası bağımsızlığına tekrar kavuşan Türk devletleri ile yaşamakta ve yaşatılmaktadır. Türk kültürünün bütün unsurlarını bu mekân üzerinde, geniş
coğrafî hareketliliğe rağmen bir arada tutan temel sosyo-kültürel kurumları da bu tarihî zaman içinde gelişme göstererek günümüze gelmiştir. Öyle ki, Türk medeniyeti ve kültürü, çeşitli hanedan adlarını taşıyan Türk devletleri ile çevre ülkelere, o ülkelerin kavimlerine âdeta taşınmıştır.
Türk tarihinin gelişimi ister istemez, Türk tarihine bakışında farklı olmasına sebep olmuştur. Bilindiği gibi tarihî kuruluşları ve gelişmeleri farklı farklı olan milletlerin, tarih sistemleri de farklılık arz eder. Bugün dünyadaki belli başlı milletlerin oluşumu, tarihî süreç içinde gözlemlenebilmektedir. Aynı şeyi Türk tarihi için söylemek mümkün değildir. Çünkü Türk milletinin oluşumu tarihle yaşdaştır. Aynı şekilde birçok milletin tarihi belli bir coğrafyada geliştiği hâlde, Türk tarihi aynı zaman dilimi içinde, değişik ve çok geniş coğrafyalarda
gelişme göstermiştir. Türk tarihinin bir diğer özelliği, tarihî derinlik ve coğrafî genişliğe rağmen sosyo-kültürel yapısı sonucu, millet olarak, faaliyetlerinin büyük bir bölümünü belgeleyememiş olmasıdır. Osmanlı öncesi Türk tarihinin özellikle Türkistan Türk tarihinin, Türkçe belgeleri hemen hemen yok denecek kadar azdır. Ancak bu eksiklik ilişkide bulunulan milletlerin tarihî kaynaklarındaki bilgilerle giderilebilmektedir. Bu ilişkiler doğrultusunda
Çin, İran, Arap, Roma, Bizans, Slavlar ile Yahudi, Hıristiyan ve İslâm kaynakları Türkler hakkında oldukça önemli bilgileri günümüze ulaştırmışlardır.
Kaynak (Source):
Baykara, Tuncer; Türk, Türklük Ve Türkler; [IQ Kültür-Sanat-Yayıncılık], İstanbul 2006,
s. 496.
Cahun, Leon; Asya Tarihine GiriĢ, Kökenlerden 1405’e Türkler ve Moğollar; Çev. Sabit
İnan Kaya, [Seç Yayım Dağıtım], İstanbul 2006, s. 323.
Çin Kaynaklarında Türkler, Eski T’ang Tarihi (Chiu T’ang-shu); Haz. İsenbike ToganGülnar
Kara-Cahide Baysal; [AKDTYK-TTK], Ankara 2006, s. XXX + 518 + 8 Harita.
Divitçioğlu, Sencer; Orta-Asya Türk Tarihi Üzerine Altı ÇalıĢma; [İmge Kitabevi],
Ankara 2006, s. 78.
Tarihte Türk Devletleri, C. I; [Ankara Üniversitesi], Ankara 1987, s. X + 422.
Tarihte Türk Devletleri, C. II; [Ankara Üniversitesi], Ankara 1987, s. VI + (423-816) + 16
Harita.
*
Anadolu’ya ilk Türk akınları:
IV.yy.da Hunlar VI yy.da Sabarlar ( Sibirler) tarafından yapılmıştır.
Yurt edinmek amaçlı ilk akınları 1015 ten itibaren Oğuzlar yapmıştır.1048 Pasinler zaferi Bizans’la ilk savaş olmuştur.
ANADOLUDA TÜRK TARİHİ DÖNEMLERİ
Anadolu’da ilk Türk beylikleri
Anadolu Selçuklu Devleti
Beylikler dönemi
Osmanlı Devleti dönemi
Türkiye Cumhuriyeti Devleti dönemi
MALAZGİRT SAVAŞI
Sebebi= Anadolu’ya yönelik Türk akınlarını durdurmak isteyen Romen Diyojen’in Anadolu’ya yönelmesi.
Sonucu= Bizans yenilmiştir.(1071)
Savaşın sonuçları=
- Bizans’ın gücü kırıldı.Anadolu kapıları Türklere açıldı.
- Türklerin Anadolu’ya girişi hızlandı.(Türkiye tarihi başladı)
- Bizans Avrupa’dan yardım istedi.Haçlı seferleri başladı.
-Bizans’ın İslam Dünyası’na saldırıları önlendi.
NOT 1 =Bizans ordusunda bulunan Türk,Bulgar ve Peçenek askerlerinden Türk kökenli olanlar Türk tarafına geçmiş Bizans’ın yenilmesinde etkili olmuştur.
NOT 2 =Malazgirt zaferinden sonra Alparslan komutanlarına fethettikleri yerleri kendilerinin olacağını söylemiş,farklı boylardan komutanlar farklı beylikler kurmuştur.
ANADOLU’DA KURULAN İLK BEYLİKLER
SALTUKLULAR (1072-1202)
Ebul Kasım Saltuk tarafından Anadolu’da kurulan ilk beyliktir
Erzurum ve çevresinde kurulmuştur
Gürcü ve haçlılarla mücadele etmiştir .
DANİŞMENTLİLER (1080-1178)
Danişmend Gazi tarafından kurulmuştur
Bu dönem beyliklerinin en güçlüsü
Anadolu’nun Türkleşmesi ve İslam’ın yayılmasında etkili oldular
Bizans’ın orta Anadolu’dan atılmasını sağladılar
Tokat,Sivas,Kayseri,Malatya çevresinde kuruldu
Haçlılarla savaştılar
MENGÜCEKLER (1080-1228)
Mengücek Gazi kurmuştur
Kuruluş yeri Erzincan,Kemah ve Divriği
Siyasi olaylardan çok sanat eserleri ve hayır kurumları ile uğraştılar
İlim ve sanat adamlarını korudular
ARTUKLULAR (1102-1409)
Artuk beyin oğulları kurmuştur
Kuruluş yeri Hasankeyf,Mardin,Harput ve Diyarbakır’dır
Özellikle cami,medrese ve köprüleri çok ünlüdür
ÇAKABEYLİĞİ (1081-1093)
Çaka bey kurmuştur
İzmir ve civarında kurulmuştur
İlk denizci Türk devletidir.
BEYLİKLERİN TÜRK TARİHİNE KATKILARI
-Anadolu’nun Türk yurdu oluşunu sağladılar
-Düzenli ve güvenli bir yerleşme uyguladılar
-Cami,Medrese,Türbe,Kümbet,Kervansaray yaparak Anadolu’yu bayındır hale getirdiler.
-Türk kültürünü yaydılar
-Ele geçirdikleri yerlere Türkçe adlar vererek Anadolu’ya Türkiye denmesini sağladılar.
BEYLİKLER DÖNEMİNE AİT ESERLERE ÖRNEKLER
Danişmentliler Yağıbasan medresesi (Tokat- Niksar) Tıp eğitimi
Saltuklular Mamahatun Külliyesi (Erzincan-Tercan) En ilgi çekici mimari eser
Artuklular Malabadi köprüsü (Diyarbakır) En büyük taş kemerli köprü
Mengücekler Ulu cami (Divriği) DarüşşifaàAnadolu taş işçiliği.
ANADOLU SELÇUKLU DEVLETİ
Kurucusu= Oğuz Türklerinin Kınık boyuna mensup Süleyman şah
Kuruluş yılı =1075 Başkent =İznik
SELÇUKLULARDA ÖNEMLİ OLAYLAR
I.KILIÇARSLAN DÖNEMİ’nde I. Haçlı seferindeki yenilgi nedeniyle başkent İznik’ten Konya’ya taşındı.
II.KILIÇARSLAN DÖNEMİ’nde : Anadolu siyasi birliği sağlandı.Türkleri Anadolu’dan atmak isteyen Bizanslılarla Miryakefalon savaşı (1176) yapıldı.
Sonuçta; 1. Türkleri Anadolu’dan atma ümidi sona erdi.
2.Anadolu kesin Türk yurdu oldu.
3. Avrupalılar Anadolu’ya Türkiye demeye başladılar.
4. Bizans savunmaya geçti.
I.ALAEDDİN KEYKUBAT DÖNEMİ’nde = En parlak dönem yaşandı. Harzemşahlarla YASSI ÇEMEN savaşı yapıldı.(1230) Harzemşahlar yenildi.Moğollarla komşu olundu.
II.GIYASEDDİN KEYHÜSREV DÖNEMİ’nde = Zayıflama dönemine girildi.Halk yoksullaştı.Bu durumdan yararlanan Moğollar Anadolu’ya girdi.Bunun üzerine(1243) Kösedağ savaşı yapıldı.Türkler yenildi.
Kösedağ Savaşı sonunda ;
*Erzincan,Sivas,Kayseri kaybedildi.
*Moğollara bağlılık dönemi başladı.
*Taht kavgaları başladı.
*Sınırlardaki Türkmen beyler bağımsızlıklarını ilan ettiler.
Dikkat:Moğol baskıları ve karışıklıklar üzerine II.Mesut’un da ölümüyle 1308’de devlet dağıldı.
Selçuklularda; Devlet hanedanın ortak sorumluluğundadır.
Sultanlık alametleri ;
*Adına hutbe okunması *Para bastırılması *Halifenin onayı
Sultanın görevi; İkta dağıtımıàkadı tayiniàyüksek mahkeme başkanlıkları ve ordu komutanlığı
Ordu’nun Temeli: Çiftçilerin ödediği vergilerle beslenen İKTA askerleridir.
Eğitim: Ücretsiz olan medreselerde yürütülür.
Dönemin düşünürleri: Mevlana,Hacı Bektaşi Veli,Yunus Emre
Dil: Halk-Türkmenler arasında Türkçe,Dini ve edebi eserlerde Arapça-Farsça kullanılır.
Ticaret:Hanlar ve kervansarayların yapılması,tüccarların zararlarının karşılanması şeklinde desteklenmiştir.
Lonca Teşkilatı ile her meslek grubu arasında dayanışma yaşanmıştır.(ahi Teşkilatı)
HAÇLI SEFERLERİ
Avrupalıların din adamları önderliğinde birleşerek kendileri için kutsal sayılan Kudüs,Antakya ve
İskenderiye gibi yerleri almak,Müslüman ve Türk ilerleyişini durdurmak için yaptıkları seferlere Haçlı Seferleri denir.
1096-1270 arasında 8 sefer yapılmış,ilk dördü Anadolu üzerinden,diğerleri deniz yoluyla yapılmıştır.
HAÇLI SEFERLERİNİN NEDENLERİ
1.DİNİ SEBEPLER
Kudüs’ü almak
Cennet vaatleri
Halk üzerindeki baskılar
Batının doğudan geri oluşu
2.EKONOMİK SEBEPLER
Müslüman ülkelerin zenginliği
Ticaret yollarını ele geçirme arzusu
Avrupa’nın fakirliği
3.SİYASİ SEBEPLER
Bizans’ın yardım isteği
Türk ilerleyişini durdurma arzusu
Avrupa’nın feodal yapısı
I.HAÇLI SEFERİàİznik’i aldılar.Kudüs,Antakya,Urfa ve Suriye’yi aldılar.
II.HAÇLI SEFERİ Musul Atabeyi Nureddin Zengi’nin Urfa’yı alması üzerine yapıldı.II.Kılıç Aslan’a yenildiler.Kudüs’e ulaştı ama başarılı olamadılar.Bu dönemden sonra 1176 Miryokefalon Savaşı yapıldı.
III.HAÇLI SEFERİ Eyyubi Hükümdarı Selahaddin Eyyubi’ nin Kudüs’ü alması üzerine yapıldı.Kudüs’ü geri alamadılar.
IV.HAÇLI SEFERİ Bizans İmparatorunun tahttan indirilmesiyle yardım için gelinip istila yapılan seferdir.İmparatorluğu yıkıp Latin imparatorluğu kurdular.Bizanslılar ise İznik ve Trabzon’da birer devlet kurdular.Amacından sapmış bir seferdir.
SEFERLERİN SONUÇLAR
Sosyal-Dinsel sonuçlar
Papanın-kilisenin otoritesi sarsıldı.
Kudüs Müslümanlarda kaldı.
Doğu-Batı arasında kültürel iletişim arttı.
Rönesans ve Reformun temelleri atıldı.
Ekonomik Sonuçlar
Doğu-batı arası ticaret gelişti.
Akdeniz ticareti önem kazandı.
İpek ve baharat yolları Müslümanlarda kaldı.
Akdeniz ticaretinde Müslümanların etkisi azaldı.
Coğrafi keşiflerin başlamasına ortam hazırlandı.
İslam dünyası yoksullaştı.(Yağmalamalar sonucu)
Anadolu tahrip edildi.
Siyasi Sonuçlar
Yakın doğuda Haçlı devletleri kuruldu.
Türklerin batıya ilerleyişi yavaşladı.
Türklerin İslam dünyasında önemi arttı.
Avrupa’da merkezi krallıklar güçlendi.
İstanbul’un alınışı gecikti
ANADOLU TÜRK BEYLİKLERİ
Kösedağ Savaşı’ ndan sonra Moğollar Anadolu Selçukluları üzerine hakimiyet kurdu,otorite sarsılması üzerine uçlardaki Türkmen beyleri bağımsızlıklarını ilan ettiler.
Başlıcaları;
Osmanoğulları Söğüt ve çevresi(Osman bey-1299)
KaramanoğullarıàKaraman,Ermenek çevresi(Karaman bey-Türkçe resmi dil)
GermiyanoğullarıàKütahya,Emet
AydınoğullarıàAydın,İzmir,Selçuk
SaruhanoğullarıàManisa,Turgutlu
KaresioğullarıàBalıkesir,Çanakkale
CandaroğullarıàKastamonu,Sinop
HamitoğullarıàIsparta,Burdur,Antalya
RamazanoğullarıàAdana,Tarsus
DulkadiroğullarıàMaraş,Elbistan dolayları
DİKKAT: Orta doğuda çıkan otorite boşluğunu bu beylikler doldurmuş,yaptıkları eserlerle Anadolu’nun Türkleşmesine katkıda bulunmuşlardır.
NOT:Aydınoğulları, Saruhanoğulları,Menteşe-Karesi ve Candaroğulları denizcilikle uğraşmışlardır.
OSMANLI BEYLİĞİNİN KURULUŞU
Anadolu Selçuklu Sultanı I. Alaeddin Keykubat zamanında Ankara yakınlarındaki Karacadağ’a yerleştirilen Oğuzların Kayı boyu, Ertuğrul Gazi başkanlığında daha da batıya giderek Söğüt ve Domaniç’ e yerleştiler.
Kuruluşu Ve Yükselişi Kolaylaştıran Etkenler
n Osmanlının kuruluşu sırasında Anadolu ve Balkanlarda güçlü bir devletin olmayışı
n Devlet ve beyliklerin sürekli birbirleri ile çatışmaları
n Bizans’ın taht mücadeleleri ile uğraşmaları
n Osmanlıların adil ve hoşgörülü olmaları
n Osman Bey’in Ahiler tarafından çok sevilen ve sayılan Şeyh Edebali’nin kızıyla evlenmesi
KURULUŞ DEVRİ SULTANLARI VE OLAYLARI
OSMAN GAZİ (1281-1324)
Yarhisar,İnegöl,Yenişehir,Bilecik alındı.
Bizans KOYUNHİSAR SAVAŞI (1302)’ nda yenildi.
Osmanlıların bağımsızlığı ilan edildi.
İlk Osmanlı parası basıldı.
ORHAN GAZİ (1324-1362)
Osmanlı ilerleyişini durdurmak isteyen Bizans ile MALTEPE (PALEKANON ) SAVAŞI (1329) yapıldı.Bizans yenildi
İznik, İzmit, Bursa alındı,Bursa başkent yapıldı.
Denizcilikte iyi olan Karesioğullları Beyliği alındı.(Donanması da ele geçirildi.)
İlk düzenli ordu ve divan teşkilatı kuruldu.
Bizans’ ayapılan yardım karşılında (hediye olarak ) Rumeli’de ilk üs olarak ÇİMPE KALESİ alındı.
I.MURAT (Hüdavendigar)
Sazlıdere Savaşı(1363) ile Edirne alındı,başkent yapıldı.
Edirne’yi geri almak isteyen Haçlılarla Sırpsındığı Savaşı (1364) yapıldı,Haçlılar yenildi.
Sırplarla Çirmen Savaşı(1371) yapıldı.Sırplar yenildi.
Osmanlı ilerleyişini durdurmak isteyen Haçlılarla I.Kosova Savaşı (1389) yapıldı,savaş kazanıldı.
YILDIRIM BAYEZİT
Osmanlılar ilk kez İstanbul’u kuşattı.
İstanbul’un alınmasını engellemek isteyen haçlılarla Niğbolu Savaşı( 1396)yapıldı.Haçlılar yenildi.
Anadolu Türk birliği sağlandı.
Çubuk Ovasında Timur ile yapılan Ankara Savaşı (1402) kaybedildi.Anadolu’da 11 yıl süren FETRET DEVRİ (1402-1413) yaşandı.Anadolu Türk birliği bozuldu.
ÇELEBİ MEHMET
Anadolu Türk birliği büyük ölçüde sağlandı.
Venedikle yapılan ilk deniz savaşı kaybedildi.
Eflak Beyliği yıkıldı.Bosna hakimiyet altına alındı.
II.MURAT
Osmanlılar tarafından İstanbul ikinci kez kuşatıldı.
Haçlı birliğini bozmak için Edirne-Segedin antlaşması imzalandı.(1444)
Osmanlıları Balkanlardan atmak isteyen Haçlılarla Varna Savaşı (1444) yapıldı.haçlılar yenildi.
Varna Savaşı’nda yenilmenin öcünü almak isteyen Haçlılarla II.Kosova Savaşı (1448) yapıldı. Haçlılar yenildi.
NOT: Bu zaferle Balkanlarda Türk hakimiyeti kesinleşti.Haçlılar Türkler için tehlike olmaktan çıktı.
Osmanlıda Bir Merkez
Osmanlılar fethettikleri yerlerde sosyal,kültürel ve ekonomik faaliyetlerde bulunmuşlardır.
İznik’te açılan medrese,burada yapılan eğitim-öğretim faaliyetleri,çinicilik sanatında yaşanan gelişmeler,cami ve türbeler, korunup geliştirilen ,yenilene kiliseler bunun göstergesidir.
NEDEN BALKANLAR?
n Osmanlının kurulduğu dönemde Anadolu beyliklerinin daha güçlü olmasına karşılık Bizans iç karışıklıklar içindeydi.Bundan yararlanmak isteyen Osmanlılar fetih hareketlerine batı-Balkanlar yönünde başladılar.
Balkanlardaki İskan Politikası
n Kalıcı olmak
n Fethedilen yerlerde siyasi,askeri,sosyal güvenliği sağlamak
n Türkmenleri buralara yerleştirip Türkleştirmek( kendilerinden vergi alınmamış,geri dönüşleri yasaklanmıştır.)
n Fethedilen yerlerdeki halka hoşgörü ile davranıp devlete bağlılıklarını sağlamak.
BALKANLARDA İlerleme için yapılan savaşlar
n I.Kosova( I. Murat)
n Niğbolu ( Yıldırım Bayezit)
n Varna ( II. Murat)
n II. Kosova (II. Murat)
OSMANLI ORDUSU
1.KARA KUVVETLERİ 2.DENİZ KUVVETLERİ
Eyalet askerleri Yardımcı Kuvvetler
a.Tımarlı Sipahiler Kapıkulu Askerleri
b.Azaplar
c.Akıncılar
*Kapıkulu
*Kapıkulu piyadeleri
*Süvarileri
DİKKAT:Ordunun temelini I. Murat devrinde kurulan yeniçeri ocağı oluşturur.Yeniçeriler DEVŞİRME usulü ile ocağa alınır.
Kapıkulu askerleri üç ayda bir verilen ULUFE adlı maaşı alırlar.
Tımarlı Sipahiler Barış zamanında tımar topraklarında hayatlarını sürdürüp geçimlerini sağlarlar,savaş zamanında ise orduya katılırlar.Ayrıca bulundukları yerlerde güveni de sağlarlar.
Akıncılar:Daha çok keşif görevi yaparlar.
NOT:Yeniçeri Ocağı düzenin bozulması üzerine 1826 yılında II.Mahmut zamanında kapatıldı(Vakay-ı Hayriye)
OSMANLI YÖNETİCİLERİ
Devlet işlerinin görüşülüp karara bağlandığı, kamu görevlilerinin denetlendiği meclise DİVAN denir.
Fatih Sultan Mehmet dönemine kadar başkanlığını padişah yapmış, fatihten sonra bu görev sadrazama devredilmiştir.
Divanın Asil Üyeleri
SADRAZAM:Padişah vekilidir.En yetkili kişidir.
VEZİRLER:Sadrazamın verdiği işleri yaparlar.
NİŞANCI:Kanunları en iyi bilen kişidir. Padişahın tuğrasını çeker.Arazi kayıtlarını tahrir Defterlerine tutar. Dışişleri yazışmalarına bakar.
DEFTERDAR: Maliye işlerinden sorumludur.
KAZASKER: Kadı ve müderrislerin atamalarını yapar,önemli davalara bakar.
DİKKAT: Zamanla Şeyhülislam , Kaptan-ı Derya ve Nişancıdan ayrılan Reis-ül Küttap da divana katılmaya başlamıştır.
Şeyhülislam alına kararların İslam dinine uygun olup olmadığı konusunda fetvalar vermiştir.
Donanma komutanı olan KAPTAN-I DERYA deniz seferlerine çıkılacağı zaman toplantılara katılıp görüş belirtmiştir.
OSMANLI DEVLETİ YENİ BAŞKENTİNDE
İSTANBUL’U DAHA ÖNCE KİMLER KUŞATTI?
-Avarlar
-Bulgarlar
-Araplar
-Osmanlılar(Yıldırım Bayezit II.Murat )
İstanbul’un alınışı niçin önemlidir?
-Sınırların genişlemesi
-Toprak güvenliğinin sağlanması
-Bizansla yaşanan sorunların çözümü için.
II. Mehmet Devrine kadar İstanbul neden alınamamıştır?
Savunması kolay alınması zor bir şehir olduğu için Hem karadan hem denizden kuşatılmadığı için Surları yıkabilecek güçte toplar olmadığı için Bizans’ın grejuva (Rum) ateşi gemileri yaktığı için.
İstanbul’un alınmasının Sebepleri nelerdir?
Osmanlının toprak bütünlüğünün sağlanma isteği
Bizans’ın kışkırtmalarına son verme arzusu
Akdeniz’den Karadeniz’e ulaşan deniz yolunun İstanbul’dan geçmesi
Türkleri balkanlardan atma ümidinin yıkılmak istenmesi
Devletin güvenliğinin sağlanması gereği
Hz. Muhammed’in hadisi
II. Mehmet’in Fetih İçin Yaptığı Hazırlıklar
Şahi denen güçlü toplar döktürüldü.
Anadolu Hisarı’nın karşısına Rumeli Hisarı yaptırıldı.
Surlara tırmanmak için tekerlekli kuleler yaptırıldı.
Marmara’dan gelişleri önlemek için 400 parçalık donanma hazırlandı.
Silivri ve Vize kaleleri alındı.
Komşu ülkelerle anlaşmalar yapılıp sınırlar güvenceye alındı.
Karamanoğulları ve Balkanlar üzerine seferler yapıldı.
Bizans’ın Yaptığı Hazırlıklar
İstanbul surları tamir edildi.
Surlar içindeki asker sayısı artırıldı.
Haliç’in ağzı zincirle kapatıldı.
Avrupalı devletlerden yardım istendi.
İSTANBUL’UN FETHİNİN SONUÇLARI
Türk Tarihi Açısından
1. Devlet imparatorluk haline geldi.
2. Osmanlı’nın Yükselme Devri başladı.
3. Bizans yıkıldı.
4. Osmanlının toprak bütünlüğü sağlandı.
5. Boğazlar ve ticaret yolları ele geçirildi.
6. İstanbul başkent oldu.
7. II. Mehmet’e Fatih ünvanı verildi.
8. Osmanlı’nın İslam dünyasında saygınlığı arttı.
9. Avrupa’ya ilerleyiş kolaylaştı.
10. Türkleri Avrupa’dan atma ümidi kalmadı.
Dünya Tarihi Açısından
Orta Çağ bitti,Yeni Çağ başladı.
Bin yıllık Bizans(Doğu Roma) tarihe karıştı
İstanbul’dan kaçan bilim adamları İtalya’ya gitti.(Rönesans ve Reform Hareketlerine sebep oldular)
Surların toplarla yıkılabileceği anlaşıldı. Bunun üzerine feodalite (derebeylik ) yerine büyük krallıklar kuruldu.(Siyasi yapı değişti.)
5. Ticaret yollarının Türklerin eline geçmesi üzerine Avrupalılar yeni ticaret yolları aramaya başladılar.Bu da COĞRAFİ KEŞİFLER’e sebep oldu.
6. Venedik ve ceneviz ticareti olumsuz etkilendi.
İSTANBUL’UN FETHİNDEN SONRA FATİH’İN ÇALIŞMALARI
Devlet merkezi İstanbul’a taşındı.Şehrin gelişmesine yönelik çalışmalar yapıldı.(Topkapı Sarayı,Kapalı Çarşı gibi…)
İlk altın para bastırıldı.(Zenginlik ve güç göstergesi)
Devletin yapısını etkileyen FATİH KANUNNAMESİ hazırlandı.
Bizans’ın sembolü olan Ayasofya camiye çevrildi.
5. Bizans tahtında hak iddia etmemeleri için Mora Despotluğu(1460) ve Trabzon Rum İmparatorluğu(1461) yıkıldı.
6.Sırbistan,Bosna_Hersek alındı.
7.1463-1478 yılları arasında Venedik’le savaşıldı. İşkodra,Akçahisar,Limni,Eğriboz alındı. Venediklilere ilk ticari ayrıcalıklar tanındı.(Kapitülasyon)
8. Karamanoğulları Beyliği yıkıldı (1468)
9.Karamanoğulları ve Venediklilerle işbirliği yapan Akkoyunlu hükümdarı UZUN HASAN ile OTLUKBELİ SAVAŞI (1473) yapıldı,Uzun Hasan yenildi.sınırlarımız Fırat Nehri’ne kadar ulaştı,Memlüklülerle komşu olundu.
10.1475’te Kuzey Karadeniz’e sefer yapılarak Ceneviz kolonileri,Kefe,Suğdak alındı.Kırım Hanlığı Osmanlı himayesine girdi,Karadenz hakimiyeti sağlandı.
11.Gedik Ahmet Paşa tarafından Otranto alındı.
NOT: Fatih’in ölümü üzerine İtalya Seferi yarım kaldı.
SINIRLAR GENİŞLİYOR
FATİH DEVRİ:
Sırbistan,Mora, Eflak,Boğdan, Bosna-Hersek, Arnavutluk alındı.
II. BAYEZİT DEVRİ:
Venediklilerden Modon, Koron, Navarin ve İnebahtı alındı.
Karamanoğulları kesin olarak yıkıldı.(1483)
Cem Sultan İsyanı ve Şah Kulu İsyanları nedeniyle fazla fetih yapılamadı.
YAVUZ SULTAN SELİM DEVRİ
1514 Çaldıran Zaferi ile Şah İsmail yenildi.Tebriz’e kadar ilerlendi
(Şii tehlikesi bir süreliğine engellendi.)
1515 Turnadağ Savaşı ile Dulkadir –oğulları yıkıldı. (Anadolu Türk birliği tamamlandı, Memlüklerle komşu olundu.)
1516 Mercidabık Savaşı ile Suriye , Filistin,Kudüs alındı.
1517 Ridaniye Savaşı ile Mısır ve Hicaz ele geçirildi.
Halifelik Osmanlıya geçti.
Baharat Yolu egemenlik altına alındı.
İslam dünyasında birlik sağlandı.
KANUNİ SULTAN SÜLEYMAN DEVRİ
1521’ de Belgrat,
1526’ da Mohaç Zaferi ile Budin alındı.
1529’ da Viyana kuşatıldı (başarısız)
1532’ da Alman seferi yapıldı.
1541’ de Macar toprakları osmanlı eyaleti oldu.
1543’ de Estergon Kalesi alındı.
BU Dönemde DOĞUDA ise;
1533’ te İran, 1534’ te Irak seferleri yapıldı,Bağdat alındı.
1555’ de İran ile İlk resmi antlaşmamız olan AMASYA ANTLAŞMASI yapılıp savaşlar bitirildi.
BUNA GÖRE : Azerbaycan,Irak toprakları Osmanlıların eline geçti.
OSMANLI DENİZLERİN FATİHİ
TÜRKLERDE İLK DENİZCİLİK FAALİYETİ; Caka Bey zamanında olmuştur.
Selçuklular, Karesioğulları, Aydınoğulları , Menteşeoğulları, Hamitoğulları, Candaroğulları da denize kıyısı olan, denizcilikle uğraşan Türk beylikleridir.
OSMANLI DEVLETİ’NDE DENİZCİLİK
n Orhan Bey döneminde: Karesioğulları toprakları alındığında donanması da ele geçirildiği için denizcilik faaliyeti başladı.
n Yıldırım Bayezit döneminde ilk Osmanlı tersanesi kuruldu.
n Fatih Sultan Mehmet döneminde:
EGE’ de Limni,Eğriboz,Taşoz,Semadirek,Midilli,Kefalonya,Ayamavra, Zanta adaları alındı.
KARADENİZ’de 1475’ de Kırım alındı . ( Karadeniz ticaret yolları denetim altına alınmış, Karadeniz Türk gölü olmuştur.)
AKDENİZ’ de Rodos kuşatıldı alınamadı.İtalyanlardan Otranto alındı.Venediklilerle savaşıldı, ilk ticari imtiyazlar verildi (Hıristiyan birliğini parçalamak,ticareti geliştirmek amacı ile)
II: BAYEZİT DÖNEMİ :
Karadeniz’ de Kili ve Akkirman kaleleri alındı. (Tuna Nehri’nin girişi kontrol altına alındı, Kırım ile kara bağlantısı kuruldu.)
Akdeniz’deki Türk korsanları devlet hizmetine alındı.
YAVUZ SULTAN SELİM DÖNEMİ Donanma güçlendirildi.
KANUNİ SULTAN SÜLEYMAN DÖNEMİ
En önemli gelişmeler bu dönemde yaşandı.Akdeniz’in en etkili gücü haline gelindi.
Rodos alındı-1522 ( Suriye-Mısır ticaret yolu güvenliği sağlandı)
Barbaros Hayrettin Paşa Osmanlı donanmasına alındı,Cezayir Osmanlıya geçti.
3.Türklerin Akdeniz’de güçlenmesinden endişelenen Haçlılarla PREVEZE DENİZ SAVAŞI (1538) yapıldı.
( Akdenizde Türk egemenliği güçlendi, ticaret güvenliği sağlandı.)
4.İspanyollardan Trablusgarp ve Cerbe Adası alındı. (Kuzey Afrika kıyılarında Osmanlı egemenliği sağlandı.)
5.Portekiz baskısından kurtulmak isteyen Hindistan müslümanlarının yardım istemeleri üzerine HİNT DENİZ SEFERLERİ yapıldı,yeterli başarı sağlanamadı,Aden,Yemen,Kızıldeniz,Basra Körfezi alındı.
6. *Anadolu,Suriye ve Mısır’ın güvenliğinin sağlanması
*Kıbrıs’ta üslenen Hıristiyan korsanların Osmanlı yük ve yolcu gemilerine saldırmasının önlenmesi
*Venediklilerin vergilerini vermelerinin sağlanması
*Kıbrıs halkının Venedik baskısına karşı yardım istemesi üzerine 1571’de KIBRIS fethedilerek Doğu Akdeniz’in güvenliği sağlanmıştır.
7.Kıbrıs’ın kaybedilmesinin öcünü almak isteyen Haçlılarla İNEBAHTI DENİZ SAVAŞI yapıldı,Osmanlı donanması ağır bir yenilgiye uğradı (1571)
8.1574’de Tunus, 1577’de Fas, 1669’ da Girit alındı.(Akdeniz güvenliği artırıldı.)
DAHA SONRAKİ GELİŞMELER
DİKKAT:1770’de Çeşme Baskını, 1827’de Navarin Olayı, 1853’de Sinop Baskını ile Osmanlı donanmaları yakılarak deniz gücümüz zayıflatılmıştır.
FARKLI KÜLTÜRLER BİR ARADA YAŞADI
HOŞGÖRÜ:Kişinin; kendisiyle aynı dil,din,inanç ya da fikirleri paylaşmayan insanların farklılıklarına bilerek ve isteyerek saygı göstermesine denir.
Osmanlı Devleti, fethettiği topraklardaki insanların din,dil,gelenek-göreneklerine müdahale etmemiş, bu hoşgörü ve birlikte yaşama fikri; kısa sürede yayılmasına ve uzun yıllar boyu huzurlu bir ortam oluşmasına sebep olmuştur.
YOLUMUZ SİVAS’A DÜŞTÜ
Selçuklular döneminin önemli bir şehri olan Sivas, bu önemini Osmanlılar ve Türkiye Cumhuriyeti döneminde de sürdürmüştür.
Şehirde Selçuklular devrinden kalan GÖK MEDRESE, Osmanlı döneminden kalan HÜKÜMET KONAĞI,SUSAMIŞLAR KONAĞI gibi estetik ve mimari yönden önemli eserler vardır.
4-11 Eylül 1919 tarihleri arasında Sivas Kongresi bu şehrimizde yapıldı.
Günümüzde *çorapçılık, *bıçakçılık, *kemik tarak yapımı ve *dokumacılık gibi geleneksel el sanatları geçmişten gelen değerlerimizin sürdürüldüğünün göstergesidir.
ETKİLEDİK-ETKİLENDİK AMA NASIL?
Osmanlı-Avrupa ilişkileri içinde kültür, sanat,estetik anlayışında etkileşimler olmuş, bu etkileşimler her iki tarafın da yaşamına yerleşerek günümüze dek gelmiştir.
n Avrupa’da Türk İzleri
*Mehter Takımı Avrupa müziğinin temelini oluşturmuştur.
*Dönemin sanat eserlerinde Türk motifleri bulunurdu.(Mozart’ın Saraydan Kız Kaçırma, Zaide Operaları, Saray Kıskançlıkları Balesi, Rossini’ nin 4 operası buna örnektir)
*Türk kahvesi
* Türk kilimleri
*Türk temizliği
*Türk hamamları hala Avrupa’yı etkilemeye devam etmektedir.
n Osmanlı’da Avrupa İzleri
Türkler de Avrupa’dan etkilenmiş,bu etki başta kendisini en çok askeri alanda göstermiş, daha sonraları ise diğer alanlara yayılmıştır.
LALE DEVRİ VE YAŞANAN GELİŞMELER
18. yy.’a gelindiğinde Avrupa’nın her alanda örnek alınması gerektiği anlaşılmış, 1718 Pasarofça Antlaşması ile 1730 Patrona Halil İsyanı arasında geçen çok önemli bir etkileşim devri yaşanmıştır. Bu döneme LALE DEVRİ adı verilmektedir.
LALE DEVRİNDE YAŞANAN GELİŞMELER
n Gelişmeleri yakından takip etmek için Avrupa’da geçici elçilikler açıldı. (Londra,Paris )
n İbrahim Müteferrika ve Sait Efendi tarafından ilk matbaa getirildi.(İlk teknik yeniliktir.Din kitapları dışındaki kitapların basımına izin verildi. İlk eser Van Kulu Lügatı)
n İlk çiçek aşısı uygulandı.
n Yeniçerilerden ilk itfaiye bölüğü kuruldu (Tulumbacılar)
n Yalova’da bir kağıt fabrikası kuruldu.
n İznik ve Kütahya’da çini imalathaneleri kuruldu.
n İstanbul’da kumaş fabrikaları açıldı.
n Bilim ve tercüme heyetleri kuruldu,bürolar açıldı, bir çok eser Türkçe’ye çevrildi.
n İlk sivil mimari gelişti.Avrupa tarzında eserler yapıldı. (III. Ahmet Çeşmesi, Sadabat Kasrı,NuruOsmaniye Camii)
n Köşkler, bahçeler, kütüphaneler kuruldu.
n İstanbul’ un her tarafı Hollanda’dan getirilen çeşit çeşit lalelerle süslendi,kaplumbağalar bile eğlence aracı olarak kullanıldı.
n Minyatür sanatında LEVNİ, şiirde NEDİM meşhur oldu.
Bu aşırı lüks ve eğlence, tepkilere sebep oldu, yaşanan gelişmeler ve bu devir, çıkan Patrona Halil İsyanı ile son buldu
SEYYAHLARIN GÖZÜNDEN OSMANLI KÜLTÜRÜ
SEYYAH:Gezip görerek yerleşim alanları hakkında bilgi edinip bu bilgileri aktaran kişi
SEYAHATNAME: Seyyahın gezip gördüğü yerler hakkındaki izlenimlerini anlattığı eser.
Seyyahlar eserlerinde halkın giyim- kuşamı, gelenek görenekleri, edebiyat,sanat, mimari özelliklerine değinirler.
EN ÜNLÜ TÜRK SEYYAHI; Evliya Çelebi
SEYYAHLARIN ESERLERİNE GÖRE OSMANLI ÖZELLİKLERİ
Türkler savaşçıdır Vatan Sevgisi çok güçlüdür Hırsızlığa ağır cezalar verilir.
Sosyal Dayanışma çok gelişmiştir. Ev eşyaları ve yemeklerde devam eden unsurlar vardır.
Diğer kültürlerden etkilenseler de Türk kalmışlardır Cirit ve güreş en sevilen geleneksel sporlardır
Veba ve çiçek hastalığını tedavi etmişlerdir. Genelde evler iki katlı ve ahşaptır. Temizlik önemlidir.
Osmanlıda eğlence kültürü de gelişmiştir.(En coşkulu günler dini bayram günleridir.
Hayvan sevgisi gelişmiştir.Sevap kabul edilir. misafirperverdirler
Yardıma düşkündürler Çocuk sevgisi kuvvetlidir. Kahve kültürü gelişmiştir.
YENİLİKLER VE OSMANLI DEVLETİ
Avrupa’da yaşanan gelişmeleri takip edemeyen Osmanlı Devleti hem siyasi hem askeri hem de ekonomik alanda bozulmalar yaşayınca 17. yy’ da Duraklama Devri’ ne girmiştir. Yine de hala genişleme politikası güden Osmanlı sadece askeri yeniliklerle durumu düzelteceğini düşünmüş ancak başaramamıştır.
18. yy. Osmanlı’nın gerileme devri dir.Bu dönemde Avrupa’dan geri kalındığı anlaşılmış,yeniliklerde Avrupa örnek alınmıştır.
18. yy. YENİLİKLERİ
n III. Ahmet Bu dönemde yapılan yenilik hareketleri Lale Devri içinde yaşanmıştır.
n I. Mahmut Subay yetiştirmek amacı ile Kara Mühendishanesi kuruldu.( Avrupa tarzındaki ilk okul)
Ordu onlu sisteme göre yeniden düzenlendi.
n III. Mustafa Sürat Topçuları Ocağı kuruldu (Kapandı) Deniz Mühendishanesi açıldı.
n I. Abdülhamit İstihkam Okulu açıldı. Yeniçeriler ilk kez sayıldı.
n III. Selim Köklü ıslahatlar yapılmıştır. Bu döneme genel olarak NİZAM- I CEDİT DÖNEMİ denir.
* Nizam-ı Cedit Ordusu kuruldu.
* Bu ordunun ihtiyaçlarını karşılamak için İRAD-ı CEDİT hazinesi kuruldu.
* Fransa’dan subaylar getirildi * İlk devlet matbaası kuruldu.(Matbaa-i Amire)
* Avrupa’da daimi elçilikler açıldı * Yerli malı kullanımı teşvik edildi.
18. yy sonrası Islahatlar ( Yenilikler)
Bu dönem Osmanlı’nın Dağılma Dönemi’ dir.(1792-1922)
II. MAHMUT
Her alanda Avrupa örnek alınarak adeta taklit niteliğinde yenilikler yapılmıştır.
Askeri alanda
*Sekban-ı Cedit Ordusu kuruldu,kapandı.
*Eşkinci Ocağı açıldı,kapatıldı.
*1826’ da Yeniçeri Ocağı kapatıldı.( Vakay-ı Hayriye- Hayırlı Olay)
*Asakir-i Mansure-i Muhammediye ordusu kuruldu.
Yönetim alanında *Padişahın yetkilerini kısıtlayan SENED-i İTTİFAK imzalandı.
*Divan kaldırıldı.Nazırlıklar (bakanlıklar) kuruldu.
*İlk nüfus sayımı yapıldı.( Vergi-askerlik amaçlı)
*Dirlik kaldırıldı,memura maaş bağlandı.
*Eyaletler illere ayrılıp merkeze bağlandı,valiler atandı.
Eğitim-kültür alanında
*Posta,polis ve karantina teşkilatları kuruldu.
*Memurlara fes ve pantolon zorunluluğu getirildi.
*Avrupa tarzı tıp,tarih,edebiyat fakülteleri açıldı.(Enderun yerine Mekteb-i Maarif-i Adliye gibi)
*İlk kez Avrupa’ya öğrenciler gönderildi.
*İstanbul’da ilköğretim zorunlu hale getirildi.
*Takvim-i vakayi adlı ilk resmi gazete çıkarıldı.
*Yabancı müzik serbest bırakıldı.
*II. Mahmut kendi resmini devlet dairelerine astırdı.
*İlk özel Türk gazetesi çıkarıldı.(Ceride-i Havadis,Tercüman-ı Ahval –çıkaranlar Agah Efendi ve Şinasi Efendi)
Ekonomik alanda
*Yerli malı kullanımı teşvik edildi.
*1838’de İngilizlerle imzalanan Balta Limanı Antlaşması nedeniyle ülkedeki Avrupa malları artınca rekabet için yerli tüccarlara gümrük kolaylıkları sağlandı.
*Memur ve askerlerin elbiselerinin yerli kumaştan yapılmasına çalışıldı.
DİKKAT: Yeniçeri Ocağının kaldırılması yeniliklerin yapılmasını kolaylaştırmıştır.
I. ABDÜLHAMİT
*3 Kasım 1839 ‘da Tanzimat fermanı ilan edildi.
Amaç: Avrupalıların içişlerimize karışmalarını önlemek İsyanları önlemek Toprak bütünlüğümüzü korumak
*1856’ da Islahat Fermanı yayınlandı.
Amaç: Halk arasında eşitlik ve özgürlüğü pekiştirmek Azınlıkların haklarını genişletmek
*İlk kağıt para (kaime) bastırıldı.
*Darüşşafaka, sanat okulları,Mülkiye okulu ve Galatasaray Lisesi açıldı.
II. ABDÜLHAMİT
*Mesleki teknik eğitim yaygınlaştırıldı.
*23 Aralık 1876 ‘da Kanun-i Esasi ( ilk anayasa) ilan edildi.
*I.Meşrutiyet ilan edildi.(Padişahın yetkileri kanunla kısıtlandı,meclis açıldı)
*II.Meşrutiyet ilan edildi.
*Telgraf ve demiryolu ağı genişletildi. (İzmir-Aydın hattı)
HER ŞEY BİR SANDIKLA BAŞLADI
Fethedilen yerlerin paralarını Osmanlı parasına çeviren (akçe,lira,kuruş) SARRAFLAR vardır ancak çiftçiyi ekonomik olarak destekleyen herhangi bir banka sistemi yoktur.
Bankacılığın temeli Yugoslavya’da Niş Valiliği yapan Mithat Paşa tarafından atılmıştır.
ödev notları, Türk, kahramanmaraş kalesi, Türk Cumhuriyetleri, türk devletleri, Türk Kültürü, türk tarihi, Türk Uygarlığı, türkiye cumhuriyeti, Türkler,
